بررسی حجیت ذاتی قطع و آثار آن

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

گروه فقه و معارف اسلامی، مدرسه عالی فقه و قرآن، مجتمع آموزش عالی خواهران، نمایندگی استان خراسان، جامعه المصطفی العالمیه، افغانستان.

چکیده

یکی از مسائل مهم اصول فقه را به لحاظ ثمرات و نتایج می توان مسئله حجیت قطع دانست؛ مشهور اصولیون، حجیت را ذاتی قطع می دانند که لازمه این فرض، مجعول نبودن حجیت قطع است. استدلال ایشان برای این ادعا آن است که چون کاشفیت و طریقیت از واقع برای قطع ذاتی است، حجیت نیز برای آن ذاتی خواهد بود. اما در مقابل، برخی معتقدند تنها ویژگی که برای حجیت قطع می توان در نظر گرفت آن است که حجیت آن از سوی عقلا جعل و اعتبار شده است. به عقیده این گروه، چون قطع، گاه تخلف بردار است و با واقع مطابقت ندارد از این رو صحیح نیست که طریقیت آن را ذاتی بدانیم؛ لذا طبق این فرض جعل حجیت برای قطع ممکن، بلکه لازم و ضروری است.

کلیدواژه‌ها


1ـ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، الجزء ثالث، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، بی تا
2ـ انصاری، مرتضی، فرائد الاصول (الرسائل)، ج 1، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجامعه المدرسین ب القم المشرفه، بی تا
3ـ آهنگران،محمد رسول، تحکیم و تکمیل دیدگاه امام خمینی (ره) در نقد حجیت ذاتی قطع، ش پیاپی 86، بهار و تابستان 1390
4ـ تبریزی، موسی بن جعفر، فرائد الاصول مع اوثق الوسائل فی شرح الرسائل، ج 1، سماء قلم، قم،1430ق
5ـ حسین زاده، محمد، معرفت شناسی دینی (1): معرفت لازم و کافی در دین، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، زمستان 1387
6ـ حیدری، رضا، شرح نوین رسائل، ج1، قم، انتشارات دارالعلم، 1392
7ـ خراسانی، محمد کاظم، کفایه الاصول مع حواشی المحقق، ج 3، قم، بی تا
8ـ زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس، انتشارات دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1969م
9ـ حیدری، علی نقی، اصول استنباط، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1376
10ـ سبحانی، جعفر، الموجز فی اصول الفقه، قم، موسسه امام صادق (ع)، چ 11، 1383
11ـ ـــــــــــــ  ، الوسیط فی اصول الفقه، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، 1394
12ـ ـــــــــــــ ، تهذیب الاصول ( تقریر ابحاث مرحوم امام)، ج2، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1381
13ـ صنقور، محمد، المعجم الاصولی، ج2، موسسه التاریخ العربی، بیروت، 1432ه
14ـ عباسی زنجانی، محمد مسعودی، شرح کفایه الاصول (آخوند خراسانی)، قم، دارالفکر، 1390
15ـ فرجی، حمید، شرح مختصر و جامع اصول الفقه علامه محمد رضا مظفر، ج2، تهران، خرسندی، 1388
16ـ قلی زاده، احمد، فرهنگ اصطلاحات اصول فقه، قم، تحسین، 1390
17ـ مسعود، جبران، الرائد (فرهنگ الفبای عربی ـ فارسی)، ترجمه: دکتر رضا انزابی نژاد، ج1، انتشارات آستان قدس رضوی،1380
18ـ مصطفوی نیا، سید کاظم، اصول استنباط فقهی (آخرین تحقیقات اصولی با رویکردی نوین)، ج2، قم، دانشگاه حضرت معصومه (س)، 1393
19ـ مظفر، محمد رضا، المنطق، انتشارات اسماعیلیان، قم، 1377
20ـ ـــــــــــــــ، اصول الفقه، ج 2، قم، انتشارات اسماعیلیان، 1379
21ـ ملکی اصفهانی، مجتبی، فرهنگ اصطلاحات اصول (با مقدمه جعفر سبحانی)، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، 1393