گروه تفسیر و علوم قرآن ، مدرسه عالی فقه و قرآن، مجتمع آموزش عالی خواهران، نمایندگی استان خراسان، جامعه المصطفی العالمیه، افغانستان
چکیده
یکی از عوامل مؤثر در ایجاد مسئولیت، «فریب دادن» است، بدین معنا که اگر شخصی دیگری را فریب دهد یا از کسی گول بخورد، مثلاً در عقد نکاح زوج یا زوجه طرف مقابل را فریب داده باشد و یا در عقد بیع خریدار از فروشنده فریب بخورد در این صورت برای فریب‌دهنده مسئولیت و ضمان ایجاد می‌شود. این نوع از مسئولیت که ضمانِ ناشی از خدعه و فریب است در اصطلاح حقوقی «ضمان غرور» نامیده می‌شود که نوعی ضمان قهری است و در حقوق از آن به مسئولیت مدنی یاد می‌شود. مباحث مربوط به ضمان غرور در فقه به عنوان قاعده فقهی «المغرور یرجع الی من غره» یا قاعده غرور شهرت دارد. در این مقاله، ابتدا به پرسش‌های پیرامون قاعده غرور، آن‌گاه به مفهوم قاعده غرور، ادله اعتبار قاعده از قبیل جملۀ «المغرور یرجع الی من غره»، اجماع، بناء عقلا، قاعد تسبیب، فرق غرور با غرر، ادله خاصه، قاعده غرور در معارضات و اهمیت این قاعده، مورد بحث قرارگرفته و پس از آن، ارکان و عناصر تشکیل‌دهنده غرور که عبارت‌اند از: عمل خدعه‌آمیز، علم و جهل غار و مغرور و قصد و فریب‌خوردگی، به طور مختصر توضیح داده می‌شود. همچنین مواردی در فقه که قاعده غرور در آن‌ها جاری است به عنوان موارد تطبیق قاعده از نظر کاربرد و پاسخ به پرسش‌هایی در این موارد، بیان می‌شوند.
)