مراحل استنباط حکم شرعی از قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

1 گروه علوم قرآن و حدیث ،مدرسه عالی قرآن و حدیث،مجتمع آموزش عالی برادران ، نمایندگی استان خراسان، جامعه المصطفی العالمیه، مشهد، ایران

2 گروه فقه و معارف اسلامی، مدرسه عالی فقه و قرآن، مجتمع آموزش عالی خواهران، نمایندگی استان خراسان، جامعه المصطفی العالمیه، افغانستان

چکیده

«قرآن» اوّلین و مهم­ترین منبع استنباط حکم شرعی نزد فقیهان اسلامی است. این نوشتار در پی پاسخ به ‌این سؤال است که مراحل استنباط حکم شرعی از قرآن چیست؟ به تعبیر دیگر، جزئیاتی که در ذهن فقیه از نقطه شروع تا نقطه پایان برای کشف نظر شارع می‌گذرد، شامل چه مراحلی است. باید گفت استنباط صحیح احکام از قرآن کریم در گرو طیّ مراحلی است که به ترتیب عبارت‌اند از: تبیین موضوع، بررسی احتمالات، بررسی ادلّه و دلالت آن و جمع­بندی ادلّه. نوشتار حاضر به روش توصیفی، تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای و با هدف بررسی مراحل مذکور تدوین یافته است. یافته­های تحقیق حاکی از این است که مراحل استنباط در چهار مرحله کلّی خلاصه می‌شود: 1. در ابتدا فقیه با یک پرسش روبه‌رو می­شود که این پرسش یک موضوع را در بر می­گیرد. 2. او با مراجعه به کتب اخلاقی، تفسیری، روایی و فقهی، پیشینه بحث و دیدگاه‌های موجود(در صورت وجود) را جمع­آوری می­کند. 3. سپس به منابع استنباط رجوع می­کند و دلالت آن­ها را بررسی می­کند. 4. در نهایت با توجّه به شناختی که نسبت به ماهیت موضوع پیدا کرده است و با آگاهی از نظرات و آرای موجود و بر اساس استدلال‌های منطقی مبتنی بر منابع فقهی، به بیان حکم فقهی می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

مطالعات فقهی
دوره 4، شماره 6
شهریور 1400
صفحه 53-72

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار